Lizbona, stolica Portugalii, położona jest amfiteatralnie na siedmiu wzgórzach, u ujścia rzeki Tag do Atlantyku. Jej tereny zamieszkane były już w czasach rzymskich. W I wieku p.n.e. istniało na tym obszarze miasto Olisipo. W VIII wieku zostało zajęte przez Maurów z Afryki północnej i nazwane Lishubną.

W 1147 roku miasto podbił Alfons I Zdobywca, który był pierwszym władcą Portugalii. Następnie w 1255 roku król Alfons III przeniósł stolicę Portugalii z Coimbry do Lizbony. Okres świetności miasta przypadł na XVI wiek, był to między innymi czas wielkich odkryć geograficznych. Wówczas z portu Belém, wyruszało wiele wypraw morskich, które przyczyniły się do rozwoju nie tylko Lizbony, ale i całego kraju. W 1755 roku miało miejsce wielkie trzęsienie ziemi, które zniszczyło znaczną część zabytkowych budynków. Jedynie dzielnice Belém i Alfama nie uległy wtedy większym zniszczeniom.

Współczesna Lizbona to nie tylko wspaniałe dzieła architektury manuelińskiej, rozległe tereny zielone, ale także lokale gastronomiczne z tradycyjną kuchnią, kafejki, gdzie można usłyszeć improwizowane fado (rodzaj melancholijnej pieśni) oraz rozliczne punkty widokowe tzw. miradouros.

Atrakcje turystyczne Lizbony

Belém

W dzielnicy Belém czyli Betlejem (nazwa przedmieścia miała upamiętniać zaangażowanie kraju w krucjaty) zgromadzone są najważniejsze zabytki stylu manuelińskiego m.in.: Mosteiro dos Jerónimos i Torre de Belém. W tej części miasta warto także zwrócić uwagę na Pomnik Odkrywców (Padrao dos Descobrimentos), wzniesiony w 1960 roku w 500 rocznicę śmierci Henryka Żeglarza. Monument przedstawia dziób statku, zwrócony w kierunku morza, na którym widnieje postać Henryka stojącego za sterem. Za nim znajdują się inni odkrywcy m.in.: Vasco da Gama, Pedro Alvares Cabral oraz poeta Luís de Camoes, który opisał podróż Vasco da Gamy do Indii w słynnym dziele pt. Os Lusíadas.

Torre de Belém

Torre de Belém (Wieża Betlejemska) jest uważana za perłę sztuki manuelińskiej. Wspomniany styl jest odmianą późnego gotyku, inspirowany odkryciami geograficznymi. Dlatego charakterystycznymi akcentami dekoracyjnymi są: splecione liny, kotwice, globusy, egzotyczna fauna i flora.

Wieże wybudowano w latach 1515-1520 z inicjatywy króla Manuela I Szczęśliwego, aby chroniła wejścia do lizbońskiego portu. Budowle zaprojektował Fernando de Arruda. W okresach późniejszych pełniła także funkcję więzienia.

Klasztor Hieronimitów

Budowę klasztoru rozpoczęto w 1502 roku, w miejscu pustelni założonej przez Henryka Żeglarza, a ukończono dopiero w 1551 roku. Prace konstrukcyjne prowadził na początku Francuz Diogo de Boitaca, a następnie Hiszpan Joăo de Castilho.

Kompleks reprezentuje styl manueliński, o czym świadczą m.in. zaokrąglone formy, zdobiące okna motywy naturalistyczne oraz marynistyczne ornamenty (liny, kotwice, fale morskie). Inną cechą wspomnianego stylu, co można dostrzec w wyglądzie kościoła, jest łączenie w sobie różnych form i stylów architektonicznych. Do gotyckich murów dodane są renesansowe zdobienia kolumn. Renesansowy charakter ma również półkolista apsyda, którą dobudowano wokół ołtarza w 1572 roku.

W portalu południowym stoją kamienne posągi świętych, nad którymi góruje umieszczona na piedestale figura Henryka Żeglarza. Za wejściem do kościoła znajdują się nagrobki Vasco da Gamy i Luísa de Camoesa. We wnętrzu świątyni zwraca uwagę zwiedzającego sześć centralnych kolumn, przypominających ogromne pnie palm, których gałęzie tworzą u góry łagodne łuki sklepienia żebrowego. Oddzielne wejście prowadzi do bogato zdobionych dwupoziomowych krużganków.

W zachodnim skrzydle klasztoru mieści się ogromne Muzeum Morskie (Museu da Marinha). Wśród eksponatów znajdują się modele okrętów, marynarskie mundury, mapy, przyrządy nawigacyjne oraz prawdziwe statki (łodzie rybackie, barki) i kilka hydroplanów. Po przeciwnej stronie znajduje się Muzeum Archeologiczne (Museu de Arqueologia). W jego skromnych zbiorach na uwagę zasługują rzymskie mozaiki pochodzące z Algarve.

Zamek św. Jerzego

Twierdza została zbudowana w miejscu, w którym feniccy kupcy założyli pierwsze obozowisko po zajęciu Lizbony w VIII stuleciu. Następnie obszar ten ufortyfikowali Rzymianie, a Maurowie postawili na nim królewski pałac.

W 1147 roku miało miejsce oblężenie miasta w wyniku, którego zamek zdobył Alfons I Zdobywca, pierwszy król Portugalii. Po przejęciu pałacu Maurów przez chrześcijan, stał się królewską siedzibą władców Portugalii. Dopiero król Manuel I przeniósł ją do Terreiro do Paço.

Zewnętrzne mury zamku przekracza się przez Arco de Săo Jorge, gdzie widnieje nisza z wizerunkiem świętego. Następnie wchodzi się do dzielnicy średniowiecznych domów - Santa Cruz. W jej centrum usytuowany jest XVIII-wieczny kościół Santa Cruz do Castelo.

Oddzielną bramą można dostać się do samego zamku i placu defilad, na którym wznosi się triumfalny posąg Alfonsa I Zdobywcy. Z zamkowych tarasów można podziwiać wspaniałą panoramę na Tag. W obrębie murów znajdują się ścieżki, sadzawki, a latem w ogrodach można zobaczyć spacerujące pawie.

Alfama

Alfama to najstarsza cześć Lizbony usytuowana na wzgórzu między Castelo de Săo Jorge a Tagiem. Jej niezwykły charakter tworzą, brukowane strome uliczki, malownicze zaułków, ogrody i domy z balkonami z kutego żelaza.

Alfama jest dzielnicą o charakterze robotniczym, w której mieszkają przede wszystkim rybacy. Jej nazwa wywodzi się prawdopodobnie od arabskiego słowa "al hama"(fontanna). Wszystkie znajdujące się tu budowle powstały już za panowania chrześcijan, ale wiele z nich zaprojektowali muzułmanie. Można tu zwiedzać takie miejsca jak: katedrę Sé, kościoły Săo Viecente de Fora i Santa Engracia, pomnik św. Wincentego (patrona Lizbony), Museu de Artes Decorativas (Muzeum Sztuki Dekoracyjnej) oraz ogród Miradouro de Santa Luzia, z którego roztacza się wspaniały widok na Alfamę i Tag.

Warto wybrać się także na pchli targ, Feira da Ladra (Targ Złodziei), odbywający się we wtorkowe i sobotnie poranki na obrzeżach dzielnicy.

Katedra Sé

Po zdobyciu miasta przez chrześcijan wzniesiono na miejscu głównego mauretańskiego meczetu katedrę Sé. Ta romańska świątynia posiada bliźniacze wieże wznoszące się po obu stronach rozety, która widnieje na głównej fasadzie. Niegdyś wnętrze kościoła ozdobione było w stylu rokoko, jednak po trzęsieniu ziemi w 1755 roku większość zdobień uległo zniszczeniu. Do dzisiaj przetrwały tylko gotyckie grobowce z XIV wieku, znajdujące się za głównym ołtarzem, a także zniszczony XIII-wieczny krużganek. Zwiedzając kościół warto zwrócić uwagę na chrzcielnicę, którą zdobią kafle (azulejos) przedstawiające m.in. kazanie św. Antoniego do ryb. Innymi cennymi skarbami świątyni są: słynny relikwiarz św. Wincentego i monstrancja wysadzana w całości kamieniami szlachetnymi.

Za katedrą znajduje się częściowo odkopany rzymski teatr - Teatro Romano. Obiekt wybudowano za panowania cesarza Augusta, a następnie przebudowano za czasów Nerona.

Muzeum Calouste Gulbenkiana

Muzeum, otwarte w 1969 roku, gromadzi dzieła sztuki pochodzące z kolekcji ormiańskiego magnata naftowego Calouste Gulbenkiana, który przekazał swoje zbiory narodowi portugalskiemu. Założona po jego śmierci fundacja należy do największych instytucji kulturalnych na świecie. Jej celem jest wspomaganie muzeów, orkiestr i akcji charytatywnych.

Muzeum podzielone jest na dwa działy. Pierwszy obejmuje antyczne dzieła sztuki egipskiej, grecko-rzymskiej, islamskiej i orientalnej, a drugi gromadzi dzieła nowożytnych twórców europejskich.

W Galerii Sztuki Muzułmańskiej i Orientalnej na uwagę zasługują: perskie dywany, osmańska ceramika, emaliowane wyroby szklane oraz wykonany z glazurowej ceramiki mihrab z końca XIII wieku. W Galerii Dalekiego Wschodu zgromadzona jest chińska i japońska porcelana, lakierowane szkatułki i parawany. Natomiast najwięcej eksponatów znajduje się w części poświęconej sztuce europejskiej. Wśród nich warto zwrócić uwagę na iluminowane średniowieczne modlitewniki, francuski tryptyk z XIV wieku przedstawiający sceny z życia Marii oraz obrazy m.in.: Rembranta, Rubensa, Turnera, Renoira, Moneta i rzeźby Rodina.

Dolne Miasto

Dolne Miasto znajduje się w dolnej części Lizbony nad Tagiem i stanowi praktycznie jej centrum. To własne tutaj ma swoje siedziby większość biur, banków i różnych firm. Dzielnica wybudowana została w stylu klasycystycznym o regularnie rozplanowanych ulicach przecinających się pod kątem prostym. W jej południowej części usytuowany jest, przebudowany po 1755 roku, Praça do Comercio. Plac otaczają klasycystyczne budowle, a na jego środku stoi pomnik z brązu króla Józefa I. W czasie jego rządów miało miejsce wielkie trzęsienie ziemi i późniejsza odbudowa stolicy.

Górne Miasto

W dzielnicy Bairro Alto koncentruje się życie nocne Lizbony. Znajdują się tu liczne kluby fado, małe bary winne, kawiarnie, restauracje, a także galerie sztuki oraz butiki z alternatywną modą.

Spacerując po Bairro Alto warto zwrócić uwagę na kościół św. Rocha (Igreja de Săo Roque). W jego wnętrzu mieści się kaplica św. Jana (Capela de Săo Joăo Baptista) powstała w 1742 roku. Kaplicę zaprojektował włoski architekt Vanvitelli, a przy jej budowie użyto m.in. kości słoniowej, agatu, porfiru i lazurytu. Capela de Săo Joăo Baptista wykonano w Rzymie na zamówienie króla Jana V, a następnie przeniesiono do Lizbony. Warto również obejrzeć azulejos (zdobione płytki ceramiczne) widniejące na ścianach i suficie oraz marmurowe inkrustacje.

W pobliżu kościoła znajduje się Muzeum Sztuki Sakralnej (Museu de Arte Sacra). Zgromadzone w nim zbiory zawierają dzieła malarstwa sakralnego z okresu od XVI do XVIII stulecia, kolekcje szat liturgicznych, kielichów mszalnych i różnych wydań Biblii. Prezentowane są tu także rzymskie mozaiki i liczne rzeźby, w tym kamienne popiersie Alfonasa I Zdobywcy z XII wieku.

Szczególną atrakcją tej dzielnicy jest - Elevador de Santa Justa - neogotycka stalowa konstrukcja mieszcząca windę. Zbudowano ją w 1902 roku, według projektu Raula Mésniera (ucznia Eiffela). Z górnego tarasu wieży roztacza się piękny widok na całe Górne Miasto.

Estrela

Estrela jest dzielnicą, położoną na północnym zachodzie Lizbony. Znajduje się tu barokowy kościół Basilica da Estrela z końca XVIII wieku. Świątynia posiada ogromną kopułę widoczną w każdym punkcie miasta. Po przeciwnej stronie rozciąga się Jardim da Estrela, ogród miejski. W jego pobliżu znajduje się protestancki kościół św. Jerzego i Cemiterio dos Ingleses (Angielski Cmentarz), gdzie pochowano XVIII-wiecznego powieściopisarza Henry'ego Fieldinga.

Parque das Naçoes

Obszar parku obejmuje dawne tereny Expo'98. Jego największą atrakcją jest Oceanário (Oceanarium). Centralny zbiornik posiada wielkość czterech basenów olimpijskich. Wokół niego znajdują się cztery oddzielne baseny, gdzie odtworzono ekosystemy północnego i południowego Atlantyku, Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego. Warto także wyjechać windą na platformę widokową, mieszczącą się na wieży Torre Vasco da Gama (najwyższy budynek w stolicy). Ponadto w parku znajdują się bary, restauracje, ogrody z rzeźbami oraz nadrzeczne promenady.

Museu Nacional do Azulejo

Muzeum płytek ceramicznych mieści się w dawnym klasztorze Madre de Deus. Narodowa kolekcja azulejo eksponowana jest w barokowym wnętrzu kościoła, co tworzy wspaniałą scenerię dla zbiorów. Do najciekawszych obrazów należy XVIII-wieczna panorama Lizbony ukazana na 1300 kafelkach.

Sintra

Około 32 km na północ od Lizbony leży Sintra, dawna letnia rezydencja władców Portugalii. To urokliwe miasto wspaniałych pałaców, pomników, sosnowych lasów i pięknych plaż jest ulubionym miejscem wypoczynku mieszkańców stolicy.

W centrum miasta, w zabytkowej dzielnicy Sintra Villa, znajduje się Palacio Nacional. Obecny wygląd pałacu jest wynikiem jego ostatniej przebudowy, za panowania Jana I i jego następcy Manuela I, w XV wieku. Budowla, z charakterystycznymi dwoma stożkowatymi kominami, łączy elementy gotyku ze stylem manuelińskim.

W jej wnętrzu na uwagę zasługuje Sala dos Cisnes (Sala Łabędzi) i Sala das Pegas (Sala Srok). Ich nazwy pochodzą od ptaków widniejących na freskach na suficie. W Sali dos Brasoes warto zwrócić uwagę na wspaniałe plafony pochodzące z 1515 roku, na których przedstawiono herby 71 portugalskich rodzin arystokratycznych.

Innymi atrakcjami Sintry są: Castelo dos Mauros (zamek Maurów) pochodzący z XI wieku oraz Palacio da Pena (Pałac Skalny) z XIX wieku, który jest połączeniem różnych stylów architektonicznych. W jego bryle można dostrzec arabskie minarety, gotyckie wieże, renesansowe kopuły i manuelińskie okna. Pałac zaprojektował niemiecki architekt barona von Eschwege.